Critical thinking (tư duy phản biện) là nền tảng giúp bạn thăng tiến trong sự nghiệp. Vậy kỹ năng tư duy phản biện – Critical thinking là gì và làm thế nào để rèn luyện được kỹ năng này? BlogTopCV sẽ cho bạn câu trả lời chi tiết nhất trong bài viết sau đây!
Critical thinking là gì?
Critical thinking có nghĩa là tư duy phản biện, đây là khả năng xem xét, phân tích và đánh giá thông tin một cách có logic, sáng tạo và khách quan để đưa ra những quyết định thông suốt và hiệu quả.
Tư duy phản biện là một quá trình suy nghĩ và lập luận có hệ thống, có mục đích, đòi hỏi sự khách quan và khả năng suy nghĩ độc lập. Tư duy phản biện không phải là việc phê phán hoặc chống đối ý kiến của người khác một cách vô căn cứ.
Tại sao tư duy phản biện – Critical thinking lại quan trọng?
Tư duy phản biện (critical thinking) đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của cuộc sống và công việc.
Vai trò của critical thinking trong công việc
Trong môi trường làm việc, tư duy phản biện giúp bạn giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, đánh giá tính hợp lệ của thông tin, lập luận logic để thuyết phục và đưa ra quyết định sáng suốt.
Tư duy phản biện còn hỗ trợ việc lập kế hoạch và quản lý thời gian. Có tư duy phản biện cũng giúp bạn cải thiện quy trình làm việc và tìm ra hướng đi mới để nâng cao hiệu suất công việc.
Tư duy phản biện sẽ giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực. Công ty sở hữu nhiều nhân viên có tư duy phản biện thường sẽ phát triển nhanh chóng và dễ dàng thích nghi với sự thay đổi của thị trường.
Vai trò của kỹ năng tư duy phản biện trong cuộc sống
Tư duy phản biện là một kỹ năng quan trọng trong cuộc sống hiện đại, bởi vì nó giúp chúng ta:
- Đánh giá, phân tích và chọn lọc thông tin trong thời đại công nghệ thông tin, tránh bị lừa bởi những tin giả/ tin sai lệch.
- Giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả dựa trên những bằng chứng và lập luận chặt chẽ.
- Phát triển khả năng học tập, nâng cao kiến thức và nhận thức của bản thân.
- Giao tiếp, đàm phán tốt hơn, biết lắng nghe và tôn trọng các ý kiến khác biệt.
- Tư duy khách quan, không bị ảnh hưởng bởi quan điểm cá nhân.
Các bước áp dụng Critical thinking để đưa ra quyết định
Tư duy phản biện bao gồm các bước cơ bản để đánh giá và xử lý thông tin một cách logic và khách quan. Dưới đây là các bước áp dụng Critical thinking để đưa ra quyết định. Cụ thể:
Bước 1: Xác định vấn đề
Bước đầu tiên là xác định vấn đề cần giải quyết. Vấn đề có thể là một câu hỏi, một tình huống hoặc một nhiệm vụ cụ thể nào đó. Bước này đóng vai trò quan trọng để khởi động quá trình tư duy phản biện một cách có mục tiêu và có hệ thống. Nó giúp bạn tập trung vào mục tiêu cụ thể, xác định hướng tiếp cận đúng để giải quyết vấn đề hiệu quả nhất.
Bước 2: Thu thập thông tin
Bước thứ hai của quá trình tư duy phản biện là thu thập thông tin và dữ liệu liên quan đến vấn đề mà bạn đã xác định trước đó. Bước này giúp bạn xây dựng một cơ sở thông tin để phân tích và xây dựng lập luận trong quá trình tư duy phản biện.
Càng thu thập được những thông tin đa dạng và chính xác, phản biện của bạn càng có cơ sở. Nhờ đó, bạn sẽ đưa ra được những quyết định đúng đắn và được mọi người ủng hộ.
>>> Xem ngay: Mục tiêu SMART là gì? Cách xác định mục tiêu theo phương pháp SMART
Bước 3: Phân tích thông tin
Mục tiêu của bước này là đi sâu vào từng thông tin mà bạn đã thu thập được để trả lời câu hỏi “các thông tin này có ý nghĩa gì với vấn đề mà bạn đang phản biện?”. Đây là cơ sở cho quá trình lập luận và đưa ra kết luận trong tư duy phản biện.
Bước 4: Đánh giá thông tin và xây dựng lập luận logic
Bước thứ tư trong quá trình tư duy phản biện là đánh giá dữ liệu bạn đã thu thập và phân tích ở các bước trước. Mục tiêu ở đây là tạo ra lý luận mạch lạc để trình bày quan điểm, giải thích hoặc thuyết phục người khác về ý kiến của bạn.
Bằng cách xây dựng lập luận logic và sử dụng chứng cứ mạch lạc, bạn sẽ trình bày quan điểm một cách rõ ràng và thuyết phục người khác. Đây là bước quan trọng để chứng minh tính hợp lý trong tư duy phản biện của bạn.
Đây là bước cuối cùng của quá trình tư duy phản biện và mang lại kết quả cuối cùng hoặc quyết định. Dựa trên lập luận và chứng cứ bạn đã trình bày, hãy rút ra một kết luận cho vấn đề bạn đã tìm ở bước 1. Kết luận này cần hợp lý, có cơ sở và dựa trên logic.
Ví dụ về tư duy phản biện
Dưới đây là một ví dụ về tình huống cụ thể áp dụng tư duy phản biện qua 5 bước: Quyết định mua một chiếc ô tô mới
Bước 1: Xác định vấn đề
Bạn quyết định mua một chiếc ô tô mới nhưng đang đối mặt với nhiều lựa chọn khác nhau. Vấn đề là: “Làm thế nào để chọn một chiếc ô tô phù hợp với nhu cầu và ngân sách hiện có của bản thân?”
Bước 2: Thu thập thông tin & dữ liệu cần thiết
Bạn bắt đầu thu thập thông tin về các mẫu ô tô, tính năng, giá cả, đánh giá từ người dùng và độ tin cậy của các hãng sản xuất ô tô. Bạn đọc các đánh giá trên các trang web đáng tin cậy, tìm hiểu thông tin về hiệu suất, tiết kiệm nhiên liệu và an toàn.
Bước 3: Phân tích và đánh giá
Sau khi thu thập thông tin, bạn phân tích tính năng, ưu điểm và khuyết điểm của mỗi mẫu ô tô. Bạn so sánh các yếu tố như tiết kiệm nhiên liệu, giá cả, không gian nội thất, độ an toàn và độ bền. Bạn cân nhắc cả giá trị sau khi mua và giá trị sau thời gian sử dụng.
Bước 4: Định hình lập luận logic
Dựa trên phân tích, bạn xây dựng lập luận rằng một chiếc ô tô tiết kiệm nhiên liệu, an toàn và không bị mất giá sau một thời gian sử dụng sẽ là lựa chọn tốt nhất. Bạn sử dụng chứng cứ từ dữ liệu thống kê để làm cho lập luận của mình trở nên thuyết phục.
Bước 5: Rút ra kết luận và ra quyết định
Dựa trên lập luận và phân tích, bạn quyết định chọn một mẫu ô tô cụ thể mà bạn thấy là đáp ứng tốt nhất các tiêu chí đã đưa ra. Quyết định của bạn dựa trên tư duy phản biện và thông tin chính xác.
Trong ví dụ này, quá trình tư duy phản biện giúp bạn đưa ra quyết định mua ô tô một cách thông thái, dựa trên thông tin và lập luận logic.
>>> Xem ngay: Kỹ năng cứng là gì? Đâu là kỹ năng quan trọng nhất?
Cách rèn luyện tư duy phản biện đơn giản nhất
Rèn luyện tư duy phản biện là một quá trình liên tục và có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau, như là:
- Đọc và nghiên cứu tài liệu: Điều kiện tiên quyết để có tư duy phản biện là bạn phải có sự hiểu biết. Hãy đọc sách, báo, nghiên cứu tài liệu trong các lĩnh vực khác nhau. Đây là cơ hội để bạn tiếp xúc với các quan điểm và ý kiến đa chiều, từ đó mở rộng tư duy và khả năng lập luận.
- Thảo luận và tranh luận: Hãy tham gia vào các cuộc thảo luận hoặc thậm chí tranh luận với người khác về những chủ đề mà bạn quan tâm. Thảo luận giúp bạn rèn luyện khả năng phân tích, trình bày quan điểm và lắng nghe ý kiến của người khác.
- Giải quyết vấn đề hàng ngày: Trong cuộc sống, công việc hàng ngày, có không ít tình huống để rèn luyện tư duy phản biện. Bạn hãy thử áp dụng quy trình tư duy phản biện trong bài viết này để tìm ra các giải pháp tối ưu cho vấn đề của mình nhé.
- Đặt câu hỏi: Hãy luôn đặt câu hỏi về thông tin, quan điểm hoặc dữ liệu mà bạn gặp phải. Thông tin này từ đâu mà có? Thông tin này có chính xác hay không? Có logic không?… Hay nói cách khác, bạn nên hoài nghi với mọi thông tin mình nhận được và áp dụng tư duy phản biện để tìm ra “sự thật”.
- Thực hành suy luận: Thực hiện các bài tập suy luận, giải thích hoặc phân tích các tình huống cụ thể để rèn luyện khả năng suy luận logic. Bên cạnh đó, bạn cũng nên tìm hiểu và nắm vững các nguyên tắc cơ bản về lập luận, bao gồm cách xây dựng lập luận, các dạng sai lầm thường gặp và cách nhận biết lập luận mạnh/yếu.
- Giữ tinh thần cởi mở: Tư duy phản biện không phải là bảo thủ, bạn cần sẵn sàng thay đổi quan điểm nếu có đủ chứng cứ hoặc lý luận thuyết phục. Hãy tôn trọng những quan điểm khác biệt và không ngừng học hỏi từ người khác.
- Luyện tập trí não: Giải các câu đố logic, chơi các trò chơi tư duy cũng là cách thú vị để kích thích trí não và phát triển tư duy phản biện.
- Tự đặt câu hỏi cho bản thân: Khi đối mặt với tình huống hoặc quyết định, hãy tự hỏi các câu hỏi như: “Tại sao?”, “Lý do gì dẫn đến điều này?”, “Có cách giải quyết nào khác không?” để đào sâu vào vấn đề và tư duy một cách sâu sắc.
Thường xuyên rèn luyện theo những hướng dẫn trên đây, tư duy phản biện của bạn sẽ ngày càng được cải thiện.
Kết luận
Rèn luyện tư duy phản biện là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và thực hành thường xuyên. Điều quan trọng là bạn cần hiểu rõ về khái niệm Critical thinking là gì, sau đó hãy từng bước áp dụng Critical thinking để đưa ra quyết định cho các vấn đề trong công việc và cuộc sống để cải thiện dần kỹ năng.
Muốn con đường sự nghiệp trải hoa hồng thì bạn cần phải trau dồi, rèn luyện rất nhiều. Bạn càng có nhiều kỹ năng thì càng dễ dàng thăng tiến và đạt được những thành tựu trong sự nghiệp. Để chạm tay vào công việc mơ ước, bạn hãy truy cập TopCV.vn. Hiện nay, TopCV là nền tảng tuyển dụng và việc làm tiên phong tại Việt Nam trong việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Tại đây, bạn cũng sẽ biết thêm được nhiều thông tin bổ ích, tạo CV chuyên nghiệp và có cơ hội việc làm với mức thu nhập hấp dẫn. Chúc bạn thành công!