Em họ tôi, 24 tuổi, sinh viên Kinh tế quốc dân ngành Kinh tế đầu tư đã ra trường được hai năm, và thất nghiệp.
Tóm gọn một ngày của nó đơn giản lắm, sáng 10 giờ mới dậy, bật máy tính rồi lên mấy nhóm tuyển dụng trên Facebook để tìm việc, xong xuống ăn cơm trưa mẹ đã nấu sẵn, rồi lên ngủ, chiều lại tìm việc xong đi đàn hát với bạn bè. Tối về lại ăn cơm mẹ nấu, dịch vài bài viết kiếm chút tiền tiêu vặt, vậy là hết một ngày.
Phải nói thật là gia đình em họ tôi cũng có điều kiện, bố làm Giám đốc kinh doanh, mẹ thì làm chủ shop quần áo trên Bà Triệu – công việc cũng chẳng có gì ngoài thu tiền rồi về nấu cơm cho con. Và đứa con – em họ tôi – không một chút xấu hổ giơ tay ra xin bố mẹ từng đồng từ tiền xăng, tiền ăn sáng, tiền đi chơi, mua quần áo,…
“Một thằng con trai, 24 tuổi, sức dài vai rộng, trong tay là tấm bằng giỏi đỏ chói, và thất nghiệp, và tự cho mình cái quyền được ăn bám bố mẹ.”
Một người trẻ cũng được cho ăn cho học đầy đủ. Số tiền bố mẹ bỏ ra để chu cấp cho đến tận ngày hôm nay chắc phải lên đến hàng tỷ đồng, vậy mà vẫn tiếp tục dựa dẫm, tiếp tục xin xỏ. Hôm nào nó cũng đi tìm việc, tìm được việc phù hợp thì chê lương thấp, việc lương cao thì kêu áp lực, vượt qua vòng CV thì bỏ phỏng vấn vì chán, đến phỏng vấn rồi bị từ chối thì nản. Và rồi chuỗi ngày ăn bám bố mẹ lại bắt đầu.
So sánh thì có vẻ hơi lệch lạc, tuy nhiên người trẻ ở Mỹ, đến năm 18 tuổi họ đã hầu như không còn được bố mẹ bao bọc, họ tự đưa ra những quyết định khác nhau cho cuộc đời mình. Trong những năm gần đây, thanh thiếu niên tại Mỹ còn có thêm Quyền trưởng thành sớm. Đây là quyền cho phép họ, cả khi chưa đủ 18 tuổi vẫn sẽ được quyết định cuộc đời mình với điều kiện họ phải tự lo vấn đề nhà ở, tự chi trả những chi phí cá nhân,… và có quyền với số tiền mà họ kiếm được. Trong khi đó tại Việt Nam, em họ tôi từ chối quyền tự lập.
“24 thực sự là cái tuổi đáng sợ, cái tuổi mà bánh xe cuộc đời dễ dàng trật ra khỏi đường ray an toàn nhất.”
Ở tuổi 24 có nhiều người khiến ta ngạc nhiên, ví dụ gần đây nhất, chắc hẳn là không ai không biết tới cô gái trẻ Chi Pu, từ khóa Chi Pu tự tin bước lên top đầu trong lượt tìm kiếm khi Chi cho ra mắt hàng loạt bài hát mới. Đã có quá nhiều báo chí viết về cô bạn trẻ này, nói lại thì có hơi nhàm chán nhưng Chi thực sự là một người đáng để học hỏi.
Bỏ qua vấn đề về giọng hát và phát ngôn của Chi Pu, tôi không thể phủ nhận cái đỉnh vinh quang mà cô gái trẻ này đã đạt được. Mọi người chỉ thích nói đến Chi Pu trong vai trò bạn gái cũ của Cường 7, hay Hot Girl tập tành đi hát với phát ngôn gây sốc. Nhưng mọi người đã bỏ quên một cô gái Hà thành một mình Nam tiến, một Chi Pu với Shop Thời trang tiền tỉ tại Sài Gòn, một Chi Pu với hàng loạt giải thưởng, một diễn viên trẻ, một nhà sản xuất thành công, mọi người không hề nhớ rằng Chi Pu chỉ là một cô gái 24 tuổi nhưng hoàn toàn tự lập với tiền đồ đang ngày một thăng tiến. Ai cũng chỉ để ý đến cái xốc nổi, nhưng chẳng ai quan tâm tới cô gái tự mua nhà mua xe từ ngày 22 tuổi, cô gái trẻ một mình xây dựng và bước tới đỉnh cao sự nghiệp.
Và cũng 24 tuổi, Nguyễn Hải Dương lạnh lùng ra tay thảm sát 6 người tại Bình Phước.
Quay lại vấn đề của em tôi, 24 tuổi, tôi thực sự lo lắng không biết nó sẽ lựa chọn con đường nào cho bản thân mình. Tôi không biết rằng có bao nhiêu người trẻ ngoài kia cũng đang có cái suy nghĩ giống nó, nếu cũng như vậy thì thực sự họ đã quá sai rồi.
Gần đây tôi có xem một bộ phim tựa là “Ngày không còn mẹ” (tựa gốc: The Preparation), nội dung phim xoay quanh một gia đình nhỏ gồm bà mẹ Ae-soon và cậu con trai mắc bệnh thiểu năng tên là In-gyu. Cú twits của phim là khi bà Ae-soon phát hiện ra mình bị u não giai đoạn cuối và không còn sống được bao lâu nữa, và người mẹ này quyết định dành nốt những ngày cuối đời để dạy cho đứa con trai cách sống tự lập khi mình chuẩn bị ra đi. Khép lại bộ phim là những ngày cậu bé 7 tuổi In-gyu, vẫn tiếp tục mắc kẹt trong thân hình già cỗi, thành công trải qua cuộc sống cô đơn thiếu vắng mẹ.
Bởi vì đó là phim, và bà Ae-soon đã biết trước cái chết của mình để có thể sắp xếp ổn thỏa mọ chuyện và an nghỉ. Tuy nhiên, đời thật không hề như vậy, nếu bạn tự cho bản thân cái quyền dựa dẫm vào bố mẹ mà không hề có phương án dự phòng thì nếu không may cuộc đời bất ngờ tạo nên một ngã rẽ, một vụ tai nạn, rồi điểm tựa mất đi, đó có thể là cú sốc tâm lí, một cú hẫng và việc trở thành Nguyễn Hải Dương thứ 2, thứ 3,… bỗng chốc đơn giản hơn rất nhiều.
Trong trường hợp của em họ tôi, nó biết nó đã 24 tuổi, nó biết cái bằng giỏi của nó đã khó khăn như nào mới đạt được, nó biết cả nước có 1,11 triệu người trong độ tuổi lao động thất nghiệp, tuy nhiên nó lại vờ như nó không biết, nó làm như nó có quyền được ăn bám bố mẹ.
Và hình như nó nghĩ nó có quyền thật.
“Thế anh nghĩ bố mẹ anh sinh anh ra để làm gì? Bố mẹ sinh em ra không hề yêu cầu em phải trả công. Bố mẹ sinh em ra để mong em hạnh phúc. Và sống như thế này làm em thấy hạnh phúc.”
Mỗi lần vấn đề này được tôi nhắc đến thì đây là lời đáp trả của chàng trai 24 tuổi ấy.
“Ai bảo ông bà sinh tôi ra chứ? Đã sinh ra tôi thì hãy để ý đến tôi, đã khiến tôi có mặt trên cuộc đời này thì hãy có trách nhiệm với tôi đến khi nào có thể.”
Đây là lời phản bác của một thanh niên 24 tuổi chán đời trong một tối ngà ngà say sau khi chén chú chén anh với bạn bè.
Bố mẹ nào cũng vậy, đầu tiên sinh con ra là muốn con khỏe mạnh, sau đấy là muốn con lớn lên có ích. Lòng tham của con người thường không có giới hạn, nói vậy kể ra cũng buồn cười nhưng sự thật là thế. Khi con cái đã mạnh khỏe lớn lên, mình cho con ăn học đàng hoàng không thiếu thứ gì, thì bố mẹ nào chẳng mong mỏi con mình sẽ làm mình tự hào, ai chẳng muốn hô to với mọi người rằng con mình đã làm được điều này, con mình đã đạt được điều kia. Bố mẹ nào cũng muốn con mình hạnh phúc, nhưng con cái không thể chỉ nghĩ được một chiều. Luân lý là thế, đã cho thì phải có trả, kể cả bố mẹ có nói rằng con không nên lo nghĩ này kia (bố mẹ tôi thường xuyên nói thế) thì cũng vẫn phải trả. Trả công sinh thành, trả công dưỡng dục, trả công chịu đựng cả những cái xấu xí nhất của bạn, trừ khi bạn được sinh ra với những thiếu sót về thần kinh, còn không thì phải trả cho bằng được, có không trả được hết thì vẫn phải trả. Và đứa em họ tôi nếu không thay đổi thì chắc chắn sẽ là một tội nhân lớn.
Tôi đã đi nhiều Talkshow lớn về từng ngành nghề hay định hướng nghề nghiệp thì đúc kết được khá nhiều cách để giải quyết vấn đề này.
Đầu tiền là hãy sở hữu một công việc đảm bảo trước tiên là cho bản thân đủ ăn:
Không hề khó khăn như mọi người vẫn nghĩ, nhất là trong thời đại công nghệ thông tin như hiện tại thì việc sở hữu một công việc tốt lại càng đơn giản. Qua rồi cái thời phải đi ra bảng tin phường để lần mò từng tờ rơi tìm việc, các trang tuyển dụng được sinh ra chính để giải quyết những vấn đề này. Nếu đã có năng lực, kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thì chắc chẳng có gì ngăn được bạn bước đến thành công ngoài bản thân bạn.
Còn nếu bước vào đời với hai bàn tay trắng thì hãy chấp nhận làm bất kì công việc gì, từ bê trà nước hay photocopy. Nhiều bạn trẻ bây giờ ra trường với tấm bằng đỏ trong tay, tuy nhiên kinh nghiệm làm việc thực tế lại không hề có, vậy mà vẫn cứ vênh mặt với nhà tuyển dụng và chê bai mức lương 5 triệu đồng một tháng, và đó là sai lầm. Phải bắt đầu làm, và trong quá trình làm, 100% bạn sẽ tích lũy được nhiều kinh nghiệm hơn bạn từng nghĩ. Thời gian đầu luôn là khó khăn nhất, cây không thể nào cho quả ngọt khi mà không đủ kiên nhẫn đợi hạt ươm mầm, vậy nên việc đầu tiên cần làm là hãy bắt đầu.
Sau đó là sở hữu một công việc để bố mẹ no đủ tới cuối đời:
Khi đã dạn dày kinh nghiệm, khi bất cứ ngọn lửa nào bạn cũng đã từng thử qua, thì đừng bán bản thân mình với cái giá rẻ mạt. Có khả năng thì đừng mãi chỉ làm một nhân viên quèn, có cơ hội thì đừng ngại nắm bắt. Giờ đang là cuối năm nên đừng chỉ nghĩ đến món lợi trước mắt như thưởng Tết hay thưởng cuối năm mà bỏ lỡ công việc thực sự phù hợp với bản thân mình. Chưa thử thì làm sao đã biết, phải có sai thì mới có thể sửa, và con người cũng chỉ sống có một lần vậy nên nếu đã nghĩ thì phải hành động. Đừng chôn vùi bản thân ở một góc mờ mờ trong công ty, hãy cầu tiến và đặt ra những mục tiêu cao hơn và bắt đầu thực hiện. Vậy là bạn đã đạt được 50% của thành công rồi đấy.
Đứng dậy từ thất bại – Thứ bùa chú đã quá quen thuộc nhưng chưa hề giảm đi công dụng:
Suýt thi trượt vào trường cấp hai, 2 lần thi trượt đại học, 10 lần bị Harvard từ chối, chờ đợi 2 tiếng rưỡi đồng hồ giữa trời hè nóng nực chỉ để xin làm bồi bàn trong một khách sạn nhưng bị từ chối do xấu trai, là người duy nhất trong số 24 ứng viên ứng tuyển vào cửa hàng KFC bị loại thẳng cũng vì ngoại hình và hàng loạt thất bại ê chề khác, nhưng Jack Ma – Ông chủ của đế chế Alibaba không hề dừng lại.
Sự thật rằng có ít ai gặp phải nhiều thất bại như Jack Ma bởi cũng có ít ai đủ can đảm để thất bại nhiều như ông. 20 tuổi với hai bàn tay trắng, nhưng biết đâu 30 tuổi, 40 tuổi bạn sẽ đứng trên nhiều người.
Hãy hạ cái tôi của mình xuống, lắng nghe và tiếp thu góp ý của mọi người, 100% rằng bạn sẽ không phải thử đến lần thứ 30.
Nếu mọi cơ hội đều từ chối bạn, hãy tạo ra cơ hội:
Bạn sẽ làm gì khi sau hàng chục lần nộp CV, hàng chục lần phỏng vấn mà bạn vẫn chưa có nơi nương thân? Bạn có quay lại tiếp túc ăn bám bố mẹ?
Lúc này hãy xem xét lại bản thân mình một cách thật khách quan. Có thể bạn không thể làm việc dưới trướng của người khác, hoặc bạn không phù hợp với công việc văn phòng, vậy tại sao không thử buôn bán một mặt hàng nào đó, bán online, có nhiều vốn thì mở cửa hàng: quần áo, đồ ăn, mỹ phầm,… Hoặc nếu có khả năng nghệ thuật thì Viet Nam Got Talents, X-Factors, Viet Nam’s Idols không phải là điều quá xa vời.
Ngoài ra hãy kết nối và mở rộng network, có nhiều mối quan hệ sẽ giúp bạn mở rộng cơ hội nghề nghiệp, phát triển công việc và sự nghiệp. Những việc mà nhiều người tưởng chừng như vô nghĩa như tham gia các TalkShow, hội thảo, các ngày hội việc làm,… thực chất nếu biết tận dụng thì đây sẽ là chiếc cầu nối hoàn hảo tới không chỉ những người cùng tầm với bạn mà là cả những CEO hàng đầu, những diễn giả nổi tiếng. Kể cả những việc đơn giản như tham gia các group, các cộng đồng trên Facebook cũng khiến vòng tròn của bạn ngày một rộng hơn. Việc tạo ra cơ hội không hề khó, vấn đề chính là bạn có dám “mặt dày” mà tiến lên hay không.
Kết lại thì tôi thực sự hy vọng rằng em họ tôi có thể đọc được bài viết này, để những suy nghĩ trong em được thông suốt, bởi câu chữ thường dễ đi vào lòng người hơn là những lời nói thông thường.
Chúc bạn, và cả em tôi sẽ mau chóng tìm ra một lối đi cho bản thân, và thành công với sự lựa chọn của chính mình.